HET POTENTIEEL PAKKEN IN DE KINDEROPVANG
Status update mei 2023
Introductie Proeftuin deeltijdfactor verhogen in kinderopvang
De personeelstekorten in kinderopvang zijn groot en groeien nog steeds. Tegelijkertijd zijn er veel (kleine) deeltijdbanen. Gemiddeld werken medewerkers in kinderopvang 26 uur per week en geeft bijna een kwart aan meer te willen werken, in de BSO is dat zelfs 33 procent. Ook bleek eerder uit onderzoek dat achttien procent vertrekt vanwege een te klein contract. Daar liggen kansen om de deeltijdfactor te verhogen. Een groot aantal organisaties heeft al een eerste stap gezet, maar nog niet met het gewenste resultaat.
Kinderopvang werkt! is in samenwerking met stichting Het Potentieel Pakken (HPP) aan de slag met het verhogen van de deeltijdfactor in kinderopvang. In de periode van november 2022 tot juli 2023 onderzoeken we in een proeftuin hoe we grotere contracten mogelijk kunnen maken. Kind & Co Ludens is gekozen als proeftuin.
Het doel van de proeftuin is om te ondervinden welke belemmeringen er zijn in de kinderopvang om meer uren te werken en wat er nodig is om deze belemmeringen te kunnen wegnemen. In de proeftuinorganisatie testen we de reeds bestaande HPP-aanpak uit de zorg en het onderwijs en worden interventies en materialen ontwikkeld passend bij de kinderopvang. In kennisworkshops delen we met organisaties uit de branche opgedane kennis, inzichten en handvatten om met het verhogen van de deeltijdfactor aan de slag te gaan; zij worden meegenomen in de reis van de proeftuin en kunnen vervolgens zelf aan de slag met het thema.
Uitgangspunt van de aanpak is dat we medewerkers een bewuste keuze willen laten maken over het aantal uur dat zij per week werken. Als er belemmeringen zijn om meer uren te werken, dan gaan we die aanpakken. We kijken naar wat wél kan. Elk uur dat medewerkers meer willen werken, is winst.
Kansen voor het verhogen van de deeltijdfactor: potentieel, redenen en voorwaarden
Op basis van personeelsdata, enquêtes, interviews en een HR-workshop binnen Kind & Co Ludens zijn het potentieel, kansen en belemmeringen in kaart gebracht (“de feiten op tafel”), binnen de regio Noord (316 medewerkers binnen de Buitenschoolse Opvang, het Kinderdagverblijf en de Peutergroep).
Zijn er kansen voor het verhogen van de deeltijdfactor binnen de proeftuin van kinderopvang Kind & Co Ludens? Jazeker!
- Bijna de helft van de medewerkers binnen de proeftuin heeft een contract voor minder dan 25 uur. Dat is bijna gelijk aan het landelijke gemiddelde. Op papier biedt dit ruimte voor het verhogen van het aantal uren voor medewerkers in kinderopvang.
- In de praktijk geeft 48 procent van de medewerkers in de kinderdagverblijven aan (misschien) meer te willen werken. Voor de BSO is dat zelfs 66 procent. Deze gegevens samen maken duidelijk dat er kansen zijn voor het verhogen van de deeltijdfactor.
- De redenen voor medewerkers binnen de proeftuin om eventueel meer uren te willen werken: meer verdienen, meer plezier hebben in hun werk en meer kunnen doen voor de kinderen op de groep.
- Ook noemen medewerkers een aantal voorwaarden om eventueel meer uren te willen werken
- Medewerkers in kinderdagverblijven vinden het belangrijk dat er flexibele werktijden gelden voor de uren die ze extra werken. Daarbij moet het meer werken financieel iets opleveren. Bevalt het meer uren werken niet? Dan moeten zij vrij zijn het aantal uren weer te veranderen
- Medewerkers in de BSO willen invloed hebben op hoe hun rooster eruitziet als ze meer gaan werken. Daarnaast willen ze de extra uren kunnen besteden aan niet-groepsgebonden werkzaamheden. Ook zij stellen als voorwaarde dat meer werken financieel aantrekkelijk moet zijn.
Waarom worden de kansen nog niet benut?
Het potentieel om meer te willen werken, roept tegelijkertijd de vraag op: waarom gebeurt dat dan nog niet? Verschillende oorzaken zorgen er voor dat deze kansen nog niet volledig benut worden:
- Het thema contractuitbreiding staat nog niet altijd op de kaart; pedagogisch medewerkers op de vloer horen er niet veel/ vaak over.
- Er leeft onduidelijkheid wat betreft spelregels en speelruimte bijv. op het vlak van formatie en de strakke wet- en regelgeving in de kinderopvang.
- Contractuitbreiding is nog niet altijd onderdeel van HR processen, er liggen veel HR verantwoordelijkheden bij de managers, die vaak al een heel uitgebreid takenpakket hebben.
- Het gesprek over passende contractgrootte vindt niet structureel plaats.
- Er zijn (onterechte) overtuigingen die mensen terughoudend maakt contractuitbreiding aan te gaan, bijv. wat betreft of meer werken wel of niet loont.
Er is nog een aantal sectorspecifieke uitdagingen die contractuitbreiding in de weg zouden kunnen staan.
- Door korte dagen en doordat veel BSO-locaties op daldagen dicht zijn, kunnen medewerkers in de BSO soms geen groter contract krijgen.
- De gaten in de roosters worden ingevuld met flexkrachten, terwijl medewerkers die (misschien) meer willen werken in theorie ook op die dagen inzetbaar zijn.
- Het is onduidelijk in hoeverre de door medewerkers gevraagde flexibiliteit ook daadwerkelijk haalbaar is binnen de wet- en regelgeving.
- Het is niet duidelijk hoe combinaties tussen BSO en KDV, PG of primair onderwijs mogelijk zijn.
Hoe zijn we met deze resultaten aan de slag gegaan?
In nauwe samenwerking met Kind & Co Ludens en Kinderopvang Werkt! pakken we, waar mogelijk, de belemmeringen aan die contractuitbreidingen in de weg staan. We richten ons daarbij op de zaken die Kind & Co Ludens zélf aan kan pakken.
Insteek daarbij is tweeledig. Allereerst om een gedeelte van het geïdentificeerde potentieel uit de enquête in de proeftuin daadwerkelijk te realiseren. Daarnaast zetten we in op structurele verbeteringen in bestaand beleid en processen, zoals bijvoorbeeld op het gebied van HR.
We zetten daarbij in op het thema binnen de organisatie op een positieve manier op de kaart zetten, de juiste informatie verstrekken, bijvoorbeeld over beloning d.m.v. de Werkurenberekenaar, het gesprek aangaan met medewerkers, en het zoeken naar mogelijkheden binnen de roosters.
Voorlopige resultaten binnen de twee actief betrokken clusters (90 medewerkers) waar we actief aan de slag zijn met het potentieel, zijn bemoedigend:
- 10% van de medewerkers is in de afgelopen 3 maanden een groter contract aangegaan. Bij deze gerealiseerde contractuitbreidingen bleek er al snel dat er meer mogelijk was dan de medewerker in eerste instantie dacht. De flexibiliteit van zowel de medewerker als de manager waren belangrijk en een actieve rol van de manager waren bepalend voor succes.
- Voor nog eens 6% van de medewerkers wordt momenteel actief naar mogelijkheden tot contractuitbreiding gezocht. Er wordt onderzocht wat er mogelijk is binnen de huidige wet- en regelgeving. Voor BSO medewerkers die al aan het maximaal aantal contracturen zitten dat mogelijk is binnen de BSO, inventariseren we kansen op het gebied van combinaties met bijvoorbeeld PG, KDV, administratieve taken of in het primair onderwijs.
- Bij 7% van de medewerkers was op dit moment contractuitbreiding niet mogelijk. Daar was de medewerker minder flexibel op het gebied van werktijden en locatie of waren combinatiebanen voor de BSO medewerker geen optie.
Verder zetten we systemische issues die we tegenkomen, die niet binnen de organisatie aangepakt kunnen worden, op de kaart bij de relevante instanties.
Hoe gaan we verder?
Tot juli rollen we de aanpak binnen regio Noord van Kind & Co Ludens verder uit, om de aanpak verder te testen en aan te scherpen. De vraag “Past jouw huidige contractgrootte?” staat daarin centraal. Na het aflopen van de proeftuin zal het Platform Arbeidsmarkt Kinderopvang (via Kinderopvang werkt!) kijken welke kansen er liggen om de hele kinderopvang branche te informeren, inspireren en ondersteunen met het verhogen van de deeltijdfactor. Materialen en lessen uit de proeftuin zullen daarvoor gebruikt worden.